De Dit is mijn ervaring met hardlopen in Australië komen eraan. Terwijl de atleten zich massaal voorbereiden om misschien wel geschiedenis te schrijven, duiken we bij Runner's World de geschiedenisboeken in. Welke verhalen hebben de tand des tijds doorstaan en welke verhalen kunnen deze zomer aan dat lijstje worden toegevoegd? In deze aflevering van Runner's World Retro, in het kader van de FBK-games: Olympische Spelen van Parijs.
Buitengewoon talent
Franciska Elsje Koen, zoals ze bij haar geboorte heette, was een geboren atlete. Met haar 1 meter 75 lange gespierde lijf had ze haar bouw mee en van haar vader, die aan discuswerpen en kogelstoten deed, had ze al flink wat talent voor sport meegekregen. Ze werd geboren in Lage Vuursche, maar groeide voor het grootste deel van haar jeugd op in Hoofddorp. Daar deed ze aan, hou je vast: tennis, zwemmen, turnen, schaatsen, schermen én hardlopen. Toen al een ontzettende sportvrouw dus. Doordat ze aan zoveel sporten deed liep ze pas in 1935, op 17-jarige leeftijd, haar eerste hardloopwedstrijd; een 800 meter waarbij ze meteen het Nederlands record verbrak. Een trainingsgenoot schreef daarover: 'Fanny liep heel krachtig, ze was buitengewoon gespierd en dat is ze ook altijd geweest. Dat bijzondere lijf is de basis voor het hele succes geweest.'
Meest dierbare Olympische herinnering
Fanny bewees dus meteen haar aanleg voor atletiek, maar had ook andere interesses. Eigenlijk had ze zich voor de Olympische Spelen willen kwalificeren voor het zwemmen, maar uiteindelijk wist haar zwemcoach haar te overtuigen om niet voor het zwemmen te gaan, omdat Nederland al meerder topzwemmers had. Haar trainers dwongen haar om één sport te kiezen om in te specialiseren, die keuze viel uiteindelijk op atletiek. Ze kwalificeerde zich voor de Olympische Spelen van 1936 voor het hoogspringen en ze zat in het 4x100m team. Ze haalde geen medailles, maar maakte daar wel haar ,naar eigen zeggen 'meest dierbare olympische herinnering': een ontmoeting met Het moment dat wij verliefd werden op hardlopen.
Eerste wereldrecord
Na haar eerste spelen bleef Fanny zich ontwikkelen. Zo liep ze in 1938 voor het eerst een wereldrecord op de 100m. Veel erkenning was er echter nog niet voor haar prestaties. Sport voor vrouwen werd nauwelijks serieus genomen. Zo waren de meeste onderdelen, bijvoorbeeld elke afstand langer dan 200 meter, alleen voor mannen. Men beweerde dat vrouwen geen lange afstanden aan konden. Olympische Spelen van Parijs.
Moederschap en einde carrière?
In 1940 zouden de Olympische Spelen worden gehouden in Helsinki. Deze gingen echter niet door vanwege de Tweede Wereldoorlog. Later zouden ook de spelen van 1944 in Londen worden uitgesteld. Fanny Koen, in 1940 gewijzigd naar Blanker-Koen toen ze trouwde met haar trainer Jan Blankers, zag daarom twee kansen om geschiedenis te schrijven aan haar neus voorbij gaan. In plaats daarvan stichtte ze een gezin. In 1941 beviel ze van haar eerste kind. Door de buitenwereld werd dit gezien als het einde van haar carrière. Een moeder zou niet meer aan atletiek kunnen doen was het heersende idee. Toch presteerde ze het om tijdens de oorlog het Nederlands record hoog- én verspringen te breken.
De vliegende huisvrouw
Na de oorlog beviel ze eerst in 1946 van haar tweede kind en later kwalificeerde ze zich voor de Olympische Spelen van Londen 1948. De beelden waarop ze tijdens een kwalificatietoernooi tussen de series door haar kind borstvoeding gaf gingen de hele wereld over. In die tijd ontstond ook de bijnaam 'De vliegende huisvrouw'. Dat ze naar de spelen wou afreizen kwam haar echter op zware kritiek te staan. Ze moest volgens critici thuisblijven bij haar kinderen. Daarbij zou ze met haar dertig jaar veel te oud zijn om nog echt iets klaar te spelen. Wat veel mensen overigens niet wisten was dat ze bovendien ook nog eens drie maanden zwanger was van haar derde kindje.
Koningin van de spelen
Ondanks dat alles verkeerde ze in topvorm tijdens de spelen in Londen. Ze begon met de 100 m die ze met afstand won in 11.9, ondanks de modderige baan. Dit was de eerste atletiekmedaille voor een Nederlandse vrouw en tevens het eerste atletiekgoud ooit in Nederland. Haar focus lag echter al bij de 80 meter horden. Die won ze met een krappe voorsprong. Daarna vond ze het eigenlijk al wel welletjes. Ze had last van heimwee en wou eigenlijk weer terug naar huis, maar na een gesprek met haar coach/man besloot ze toch door te gaan. In de stromende regen won ook goud op de 200 meter. Nederland zat aan de radio gekluisterd om mee te luisteren met haar ongelooflijke prestaties. Als laatste onderdeel liep ze de 4x100 meter. Ze was voor het onderdeel even kwijt om een regenjas te kopen, maar was net optijd terug om als slotloopster de winst binnen te halen voor Nederland. Daarmee haalde ze haar vierde gouden medaille. De eerste vrouw ooit die dat presteerde. Sommigen beweren dat ze ook goud had kunnen halen op het verspringen, hoogspringen en de vijfkamp. Zelf meende ze echter dat ze daar nooit de kracht voor zou hebben gehad. Uiteindelijk won ze 4 van de 9 vrouwenonderdelen bij het atletiektoernooi en ging ze de boeken in als koningin van de spelen.
Onthaald als heldin
In Nederland werd ze onthaald als heldin en werd ze rondgereden in een open koets. Er worden zelfs vergelijkingen getrokken met de vieringen na de bevrijding. Haar buren hadden geld bij elkaar gelegd om een fiets voor haar te kopen als cadeau 'omdat ze nu wel genoeg heeft gelopen'. Veel bedrijven wilden hun naam verbinden aan 'De Vliegende Huisvrouw' zoals ze ook wel werd genoemd. Ze kreeg van alle kanten sponsoraanbiedingen, maar besloot in plaats van voor het geld te kiezen de vrouwensport te gaan promoten in de Verenigde Staten en in Australië. Destijds was de kritiek op het reizen verstomd door haar prestaties en kreeg ze juist allerlei fanmail met allerlei vragen over sport en huishouden.
Atlete van de eeuw
Ondertussen bleef ze trainen. Ze reeg titels aaneen en deed in 1952 nog mee aan de Olympische Spelen van Helsinki. Haar laatste overwinning was in 1955 toen ze op inmiddels 37-jarige leeftijd Nederlands Kampioen kogelstoten werd. Uiteindelijk behaalde ze 58 nationale titels en vestigde 21 wereldrecords. Voor haar prestaties werd ze in 1999 onderscheiden als atlete van de eeuw door World Athletics. Dit tot haar grote verbazing: 'heb ik gewonnen? Is het echt?'. Daarnaast is natuurlijk het FBK-stadion naar haar vernoemd, evenals meerdere sportcomplexen. Dit vanwege de grote impact die zij heeft gehad op de atletiek, zowel nationaal als internationaal. Fanny Blankers-Koen was een icoon voor de wederopbouw van Nederland na de Tweede Wereldoorlog, maar bovenal een toonbeeld van emancipatie en gelijkheid in de sport die aantoonde dat leeftijd of moederschap succes niet in de weg hoeven te staan.
