Ik haat kou. Geef mij een dekentje, dikke sokken en een kop warme chocolademelk en ik ben een gelukkig mens. Koud douchen is voor mij dus een gruwel. Maar mensen in mijn directe omgeving hebben de warmte afgezworen. Zij stappen met een blij gezicht onder een ijzige straal en zeggen na afloop hoe heerlijk het was. En ze beweren dat het zo goed is voor je gezondheid. Klopt dat?
Koukleumen onder de douche
In 2014 vroeg arts-onderzoeker Geert Buijze van het AMC zich dat ook af. Hij besloot in een pilotonderzoek te testen of koud douchen inderdaad goed is voor je gezondheid. Misschien kreeg hij daarbij wel hulp van jou. Quest-lezers die de test ‘Ben jij een koukleum?’ deden, werden namelijk uitgenodigd om mee te doen aan Buijzes Cool Challenge: een maand lang koud douchen.
In totaal deden 3018 proefpersonen mee aan het onderzoek. Daarmee behoren Buijze en zijn collega’s tot de weinigen, zo niet de enigen, die de relatie tussen koud douchen en gezondheid wetenschappelijk hebben onderzocht.
In de winter is kraanwater zo'n tien graden
De onderzoekers verdeelden hun proefpersonen, allemaal tussen de 18 en 65 jaar en niet gewend aan koud douchen, over vier groepen. De eerste groep moest elke dag dertig seconden koud douchen, de tweede groep zestig seconden en de derde groep negentig seconden. De laatste groep douchte gewoon warm.
Het onderzoek vond plaats tussen januari en maart 2015: het koude water dat in Nederland in de winterperiode uit de kraan komt, is tussen de tien en twaalf graden Celsius. Brrrrr! Opvallend (aangezien de meeste kouddouchers die ik ken man zijn): zestig procent van de proefpersonen was vrouw.
Mensen die koud douchen melden zich minder vaak ziek
Zo’n tachtig procent van de deelnemers hield de Cool Challenge echt dertig dagen vol. Wat waren de resultaten? Buijze en zijn collega’s ontdekten dat mensen die koud douchten zich minder vaak ziek meldden dan mensen die alleen warm douchten. Het maakte daarbij niet uit hoe lang die koude douche was. Dertig seconden koud water was al genoeg voor een vrij groot verschil: kouddouchers meldden zich 29 procent minder vaak ziek dan warmdouchers.
Dat betekent trouwens niet dat deze zich minder vaak ziek voelden, benadrukt Buijze. ‘Het aantal dagen dat ze zich ziek voelden, was gelijk. Maar ze voelden zich wel fitter en hun energieniveau was doorgaans hoger. Daardoor konden ze toch werken.’
Koud douchen geeft gezonde stress
Wat die kou exact met het lichaam doet, blijft mysterieus, zegt Buijze. ‘We kunnen niet precies uitleggen wat er op celniveau met de weerstand gebeurt.’ Bovendien was het onderzoek relatief klein, en is er geen bloedonderzoek gedaan.
‘Maar de kou heeft een neurobiologisch effect op het lichaam’, legt hij uit. ‘Je activeert het sympathische zenuwstelsel: eigenlijk zet je, heel kort, je vecht-of-vluchtrespons aan. Door de rillingen in je lichaam komen stresshormonen zoals cortisol vrij.’
Cortisol, stresshormonen. Dat klinkt niet gezond. Buijze verduidelijkt: ‘Chronische stress is ongezond: continu geprikkeld zijn zonder te ontspannen is niet goed voor
Runners World, Onderdeel van Hearst Netherlands.’
Fietsen en koud douchen is een gouden combinatie
In feite is koud douchen vergelijkbaar met een korte, intense fysieke inspanning, zegt Buijze. En de gezondheidseffecten zijn eigenlijk ook vergelijkbaar. In 2009 onderzocht TNO het effect van fietsen naar je werk op de gezondheid. Daaruit bleek dat mensen die vaker naar hun werk fietsten, zich minder vaak ziek meldden: 7,4 dagen per jaar voor fietsers tegenover 8,7 dagen voor niet-fietsers.
Buijze: ‘Het effect is trouwens cumulatief. Als je én koud doucht én je regelmatig fysiek inspant, heb je geen 29 procent, maar tot wel 54 procent minder ziekteverzuim.’
Verkleumen is ook niet goed
Helaas heeft één keer per jaar de Nieuwjaarsduik doen waarschijnlijk weinig zin, hoewel dat nooit onderzocht is. Buijze: ‘Je kunt koud douchen vergelijken met sporten. Hoe vaker je dat doet, hoe meer je eraan hebt. Voordat je op de sportschool merkt dat je conditie verbetert, ben je een paar weken verder. Dat geldt ook voor koud douchen.
We ontdekten dat een maand volhouden significant resultaat opleverde.’ Het is ook weer niet de bedoeling dat je verkleumd uit de douche stapt, zegt Buijze, want dat is voor niemand gezond. ‘Zie het als sportief omgaan met koude.’
Kou is een uitdaging
Er is wel kritiek geweest op de studie van Buijze. Proefpersonen meldden zich zelf aan en waren relatief gezond. Deelnemers wisten ook wat het doel was van de studie, dus wellicht was er sprake van een placebo-effect. Buijze brengt daartegen in dat de studie een pilot was: er is dus meer onderzoek nodig. En anders dan sommige van zijn collega’s vindt hij ‘placebo’ geen vies woord.
Hij is zelf trouwens ook al drie jaar een kouddoucher: ‘Ik was altijd een koukleum’, zegt Buijze. ‘Maar nu zie ik kou als een uitdaging.’ Is hij ook minder ziek? Dat durft hij niet zomaar te beweren, maar Buijze herkent zich in de resultaten van zijn onderzoek: ‘Als ik ziek ben, voel ik me sneller fit en kan ik meestal toch werken.’ Hmm. Misschien moet ik die koude kraan toch maar eens flink gaan opendraaien.
Volg je Runner's World al op Facebook, Instagram en Pinterest?
