Gedurende een lange tijd bestonden onderzoeksgroepen vooral uit jonge, gezonde mannen. De resultaten van onderzoeken – of het nu gaat om gezondheid, sport of bijvoorbeeld voeding – waren dan ook vooral te vertalen naar andere jonge, gezonde mannen. De laatste decennia komt daar verandering in en wordt er vaker gekeken naar het verschil tussen mannen en vrouwen en hoe jouw geslacht invloed heeft op een bepaalde interventie.

Met deze ontwikkeling is er nu ook meer aandacht voor het effect van de menstruele cyclus op bijvoorbeeld fysieke prestaties. Wat weten we er nu over: moet je rekening houden met je menstruatiecyclus om te bepalen wat je traint en wanneer?

Het draait allemaal om de hormonen

De theorie stelt dat een aantal hormonen enorm schommelen op bepaalde momenten in jouw cyclus. Zo piekt oestrogeen net voor de ovulatiefase, piekt het zogenaamde luteïniserend hormoon vooral tijdens de ovulatie en zie je progesteron juist toenemen na de ovulatie. Deze hormonen zouden vervolgens invloed hebben op wanneer je lichaam het meeste baat zou heeft bij krachttraining, wanneer je het meest gevoelig bent voor blessures en wanneer je juist liever wat gas terugneemt. Op basis van deze theorie was het advies vaak: train hard in de fase voor je ovulatie en neem wat gas terug na de ovulatie.

Maar maakt het echt uit?

Kun je hardlopen of sporten met een verkoudheid Wat gebeurt er in je spieren bij een sportmassage iets anders. De studies die zij analyseren laten zien dat de verschillende fases van je cyclus óf geen invloed hebben op kracht, of de studies zijn van onvoldoende kwaliteit om een goede conclusie te kunnen trekken. De vraag die blijft: maakt het daadwerkelijk geen verschil? Of zijn we nog onvoldoende in staat om te bepalen hoe groot de invloed van de cyclus is en hoe we dit goed kunnen meten. Want hoe gek het ook klinkt, precies bepalen waar iemand in welke fase zit, is helemaal niet zo eenvoudig aangezien hormonen ook binnen een dag, in de verschillende fases, kunnen schommelen. Daarnaast zijn er tussen vrouwen en bij elke vrouw enorme verschillen van cyclus tot cyclus. Er is bovendien binnen de wetenschap geen overeenstemming hoe je precies bepaalt waar iemand in zijn cyclus zit en welke testen daarvoor het meest betrouwbaar zijn.

Aan de pil?

En hoe zit het dan met vrouwen die hormonale contraceptie gebruiken zoals de pil? Heeft dit invloed op jouw prestatie? En kun je nu beter wel of niet de pil slikken als je optimaal wilt presteren? Ook op die vragen is nog geen definitief antwoord. Sommige studies laten zien dat het gebruik van de pil bij kan dragen aan een grotere toename van type I spiervezels en meer spiermassa. Andere studies laten zien dat het gebruik van de pil wellicht zorgt voor een verminderd en vertraagd herstel. Het lastige met veel van deze studies is dat ze alleen uitgevoerd zijn bij kleine groepen vrouwen, gedurende korte periodes. Grootschalige, langdurige studies geven in de toekomst hopelijk meer antwoord op deze vragen.

Wat zeggen vrouwen zelf?

Maar wat is jouw eigen ervaring? Heb je zelf het idee dat je tijdens bepaalde fases van je cyclus beter of minder goed presteert of meer uit je training kan halen? Precies die vragen werden gesteld aan een groep van zo’n 1000 atleten, verdeeld over 57 sporten. Uit de studie bleek dat vooral de mate van klachten rondom de cyclus effect kunnen hebben op training. Zo’n 75% van de atleten in deze studie (die een vorm van hormonale contraceptie gebruikten) had te maken met klachten zoals kramp. Deze kramp kon vervolgens weer invloed hebben op gevoelens van kracht, fitness, concentratie en slaap. De contraceptie zelf zorgde voor 40% van de atleten ook nog eens voor fysieke bijwerkingen. De conclusie van dit onderzoek was dat een trainingsprogramma rekening moet houden met de symptomen van de cyclus omdat deze symptomen wél invloed kunnen hebben op hoe jij reageert op training.

Dus wat kun je het beste doen?

Wat moet je nu met deze conclusies? Enerzijds kunnen we op basis van de wetenschap nog niet zeggen wanneer je in de cyclus het beste kan trainen. Maar het lijkt erop dat jij dat zelf juist heel goed kan zeggen. Op dagen dat je klachten ervaart van je cyclus is het wellicht beter om hier wat meer op te anticiperen. Het kan dan waarschijnlijk geen kwaad om toch te trainen maar ben je er van bewust dat het wel degelijk invloed kan hebben op jouw fysieke prestaties.