Kijk naar een medailletabel van de afgelopen 60 jaar en één ding is duidelijk: Ethiopiërs zijn ontzettend goed in hardlopen. De eerste gouden medaille voor heel Afrika was voor Abebe Bikala uit Ethiopië, die in 1960 in Rome zonder schoenen de Olympische marathon won. Selemon Barega zette de 10.000 meter traditie voort met zijn goud in Tokio vorig jaar. Derartu Tulu won goud op de 10.000 meter in Barcelona 1992 en Sydney 2000, Tirunesh Dibaba deed haar 5000/10.000 meter dubbel in Peking in 2008.
Spoel door naar vandaag en de sensationele Letesenbet Gidey is momenteel houder van drie wereldrecords op de 5000, 10.000 en halve marathon. Zelfs onze Sifan Hassan, de regerend Olympisch kampioen op de 5000 en 10.000 meter, is geboren in Ethiopië en woonde daar tot haar 15e.
Wat maakt Ethiopische hardlopers zo succesvol?
Er zijn tal van pogingen gedaan om het Ethiopische hardloopsucces te verklaren. In een documentaire uit 2011, Out of Thin Air, werd gekeken naar de hardloopcultuur in de centraal-Ethiopische stad Bekoji, die zoveel succesvolle atleten heeft voortgebracht dat The Guardian het 'The fastest place on Earth' noemde. Auteur en antropoloog Michael Crawley woonde en trainde 15 maanden bij een groep Ethiopische atleten en schreef er vervolgens een boek over: Dit is eerder uit noodzaak dan omdat ze geen.
Het is duidelijk dat we nog veel kunnen leren van (en over) Ethiopische hardlopers. Runner's World editor David Smyth wilde zelf meemaken wat Ethiopische hardlopers anders doen dan wij. In Addis Abeba deed hij mee aan de Zo maak je tijd vrij voor je hardlooptraining, ontmoette hij Haile Gebrselassie, en ging hij hardlopen in het bekende Entoto-bos, samen met een aantal topatleten en coach Abderazak Alewi. Dit is wat hij heeft geleerd.
Ze lopen op hoogte
Het duidelijkste Ethiopische voordeel is ook gelijk het voordeel dat we thuis niet zomaar na kunnen doen: hoogte. De hoofdstad Addis Abeba, waar zoveel topatleten vandaan komen of wonen, ligt op 2.355 meter boven zeeniveau. Uit onderzoek blijkt dat hardlopen met een lager zuurstofgehalte in de lucht grote voordelen heeft voor de hartslag en de longfunctie. 'Bij hardlopen draait alles om zuurstof. Hierboven zetten je longen uit om meer zuurstof vast te houden', legt coach Abderazak uit. Maar als dat de enige factor was, zouden hardlopers uit de nog hoger gelegen hoofdsteden van Colombia, Ecuador en Bolivia de Olympische Spelen domineren. Er moet meer zijn...
Ze lopen van jongs af aan
Veel Ethiopische kinderen beginnen al vroeg aan hun training zonder het te beseffen. Zo lag de familieboerderij van Haile Gebrselassie zo'n 10 km van zijn school in Asella, 130 km ten zuiden van Addis Abeba. Zonder auto of bus bleef maar één optie over: lopen. 'Hardlopen begon niet voor de lol of voor wedstrijden, maar gewoon als dagelijkse bezigheid', vertelt hij. Bij de kinderwedstrijden van de Zo maak je tijd vrij voor je hardlooptraining zie je de kleintjes al over een parcours buiten de Ethiopische Jeugd Sport Academie rennen, terwijl de oudere kinderen zich in gedisciplineerde rijen opwarmen. Hardlopen lijkt hier vanzelfsprekend.
Ze starten vroeg in de ochtend
Voor Runner's World deed David Smyth mee met een aantal trainingen - en daarvoor moet hij vroeg zijn nest uit. Rond 5.30 begint de rit naar het bos van Entoto, waar bij zonsopgang op een open plek tussen de eucalyptusbomen de training begint. Op weg uit de stad passeren ze meerdere groepen hardlopers aan de kant van de weg, die profiteren van deze donkere periode voordat het beruchte verkeer op volle toeren draait. 'In onze stad staan de kinderen heel vroeg op om te gaan hardlopen en hun ouders zijn niet verbaasd', zegt coach Sentayehu Eshetu in de film Out of Thin Air. 'In een andere stad zouden ze vragen: 'Zijn jullie allemaal gek geworden?''
Ze skippen nooit een warming-up
In een andere stad zouden ze vragen: Zijn jullie allemaal gek geworden warming-up Compleet pakket voor beginnende hardlopers. Dynamische rekoefeningen worden gevolgd door veel balanswerk en oefeningen op één been. ‘Het is niet altijd even leuk om te doen, zeker als je gewoon aan je training wilt beginnen. Maar zonder warming-up geen training’, legt de coach uit. ‘Soms zijn we 30 minuten bezig, soms maar 10. Maar het is cruciaal dat we alle spieren goed wakker maken om blessures en pijntjes te voorkomen.’
Lopen is een serieuze zaak
'Het verschil tussen de atleten is discipline', vertelt Haile Gebrselassie. Abderazak vertelt dat hij op een gegeven moment probeerde om naast hardlopen ook voetbal en basketbal te spelen, en dat het niet lukte: 'Je hebt focus en toewijding nodig als je serieus wilt hardlopen en je doel wilt bereiken. Het vereist moed en inzet. We trainen allemaal heel serieus.'
Hardlopers trainen als team
Het komt zelden voor dat een Ethiopiër alleen gaat hardlopen. Michael Crawley schrijft over een Ethiopisch systeem waarbij sommige hardloopclubs worden gefinancierd door lokale bedrijven, inclusief een salaris en drie maaltijden per dag in de kantine. 'Teamtraining is noodzakelijk', zegt Abderazak. 'Iemand bij je hebben zorgt ervoor dat je meer oefeningen doet, meer traint, en geeft je steun als je je zwak voelt. Je geeft minder snel op met een maatje naast je.'
Ze lopen in één lijn
Tijdens de training in het bos is editor Smyth geneigd naast de andere atleten te lopen zoals hij gewend is, om gezellig een praatje te maken. Dat blijkt niet te kunnen: ze blijven in één lijn lopen, de één achter de ander, met een vinger klikkend en wijzend naar de grond bij een hinderlijke boomwortel of een kuil. Crawley legt het uit in Dit is eerder uit noodzaak dan omdat ze geen: 'Iemands voeten volgen' betekent meer dan iemand bijhouden; het betekent letterlijk hun pas nabootsen, je rechtervoet plaatsen wanneer zij die van hen plaatsen, je linkervoet wanneer zij dat doen, je pas perfect aanpassen aan hun cadans.'
Maar het is geen rechte lijn
Het terrein in Entoto lijkt een beetje op een heuvelachtig golfterrein, met veel lastige paden. Ook in het bos volgt de groep niet het brede hoofdpad, maar zoeken ze een uitdagende route tussen en rond de bomen. 'We trainen in het bos in zigzag om twee redenen', zegt Abderazak. 'Je krijgt goede lucht om te ademen, en als je zigzagt wordt je lichaam flexibeler, zodat je pijntjes kan voorkomen.' Dit is eerder uit noodzaak dan omdat ze geen.
Ze lopen amper op de baan
Dit is eerder uit noodzaak dan omdat ze geen atletiekbaan willen gebruiken. Er zijn maar weinig banen te vinden in Ethiopië, daarom is het moeilijker voor je team om een baan te vinden. De groep die Abderazak coacht heeft eens in de twee weken een training op de atletiekbaan. 'We gaan naar de baan als we intervallen moeten doen, of om onze snelheid te testen en te zien hoe we ons voelen. Maar de meeste trainingen doen we in het bos.'
Ze trainen op nuchtere maag
Omdat de training zo vroeg in de ochtend begint, lopen de atleten zonder ontbijt of snack. De enige voeding die ondertussen wordt aangeboden is water. Er is onderzoek gedaan naar de eet- en drinkgewoontes van de Ethiopische topatleten omdat ze voor of tijdens de training zo weinig drinken en niet eten. Maar het blijkt te werken voor ze. Abderazak pakt na de training meestal een banaan.
Het Ethiopische geheim: beso
Na de training is het eindelijk tijd om bij te tanken. In plaats van eiwitshakes drinken veel Ethiopische lopers beso, een mix van geroosterd volkoren gerstemeel, honing en water. 'Dit is de Ethiopische energiereep', zegt een van Crawley's trainingsmaatjes. Ondertussen is de belangrijkste koolhydraat injera, een glutenvrij brood gemaakt van teffmeel dat lijkt op een dikkere, sponzigere crêpe. 'De meeste atleten kopen het meel voor beso en maken het zelf,' zegt Abderazak.
Lees ook: Runners World UK
Ze hebben rivalen
Ethiopiërs weten net zo goed als iedereen dat er nog een andere grote hardloopnatie is: Kenia. Zonder die vriendschappelijke rivaliteit zouden ze misschien niet zoveel grote overwinningen hebben behaald. 'Mijn records zijn vooral te danken aan de Kenianen', vertelt Haile. 'Hoe kun je zonder hen een wereldrecord breken? Dank aan de Kenianen!'
Ze willen vooral doorzetten
Tot slot zijn de Ethiopische hardlopers zich ten volle bewust van de atletische grootsheid van hun volk, en vastbesloten die status te houden. 'Voor andere landen is deelname aan de Olympische Spelen heel belangrijk. Bij ons geldt: Als je niet op de eerste plaats staat, krijg je niet eens applaus', zegt Abderazak. 'Bikila heeft ons laten zien dat we goud kunnen halen. Nu is het traditie. Hier in Ethiopië is hardlopen serieus!'
