Tijdens korte wedstrijden tot 5 kilometer en bij tussen- en eindsprints kunnen je benen behoorlijk tegensputteren. Het is vervolgens de ophoping van afvalstoffen in je spieren, die zorgt voor een signaal naar je hersenen.
Probeer die onaangename, zeurende spierpijn eens in gedachten te concentreren in je duim. Dat is het vreemde gevoel dat tien proefpersonen in een laboratorium aan de universiteit van Utah in 2014 mochten ervaren. Tijdens een onderzoek geleid door de professoren Alan Light en Markus Amann kregen zij een cocktail aan metabolieten – de chemische bijproducten die zich ophopen in je spieren tijdens een zware inspanning – geïnjecteerd in hun duim. De resultaten waren indrukwekkend: de proefpersonen die geen spier hadden verroerd, kregen toch vermoeidheidsverschijnselen.
Melkzuur
Al decennialang hebben wetenschappers en atleten het over verzuring van je spieren, veroorzaakt door hevige inspanning. Tijdens het hardlopen bereik je een punt waarop de aerobe energievoorziening - het superefficiënte systeem op basis van een voldoende hoeveelheid zuurstof - niet snel genoeg energie aan je spieren kan leveren.
In plaats daarvan - bij een tekort aan zuurstof - neem je je toevlucht tot andere, anaerobe energiebronnen. Die leveren weliswaar voldoende brandstof, maar zorgen ook voor afvalstoffen (metabolieten) die zich ophopen in je spieren. Een van die metabolieten is, inderdaad, lactaat (melkzuur). Maar ondanks zijn slechte reputatie veroorzaakt lactaat op zichzelf geen vermoeidheid.
Light en Amann injecteerden hun vrijwilligers met drie verschillende metabolieten: lactaat, protonen die je spieren zuurder maken en adenosinetrifosfaat, een soort brandstof op celniveau. Toen de stoffen afzonderlijk of in paren werden toegediend, gebeurde er niets. Maar toen ze alle drie tegelijk werden geïnjecteerd: bingo!
Reageerbuisje
Aanvankelijk meldden de proefpersonen vermoeidheidsverschijnselen en een ‘zwaar gevoel' in hun duim, ook als zij niets deden. Maar zodra de onderzoekers hogere doses metabolieten injecteerden, die overeenkwamen met een pittige training, verschoven de gevoelens naar een ‘zeurderige’ en ‘brandende’ spierpijn: de zogenoemde verzuring gecreëerd in een reageerbuisje.
Hoe ellendig het ook voelt, de resultaten wijzen uit dat je spieren niet worden weggevreten door melkzuur. Wel geven speciale receptoren in je beenspieren een stress-signaal naar je hersenen af wanneer er een specifieke combinatie aan metabolieten wordt ontdekt. En dat signaal wordt door de hersenen geïnterpreteerd als een branderig gevoel.
Een oplossing? Train die receptoren om wat minder gevoelig te worden. Hoe? Door ze vaker aan te spreken. ‘De eerste keer dat je buiten je wedstrijdseizoen intervallen traint, lijkt het of je doodgaat,’ zegt Amann. ‘Maar na slechts een of twee trainingen voelt het al wat lichter.’
